Herkes için Web Terimleri Sözlüğü

Bu terimler, web'in nasıl çalıştığının temelini oluşturur.

Alan Adı (Domain Name): İnsanların web sitenize ulaşmak için tarayıcıya yazdığı adres. Tıpkı bir dükkanın tabelası gibidir. Örnek: google.com

URL (Uniform Resource Locator): Bir web sayfasının veya dosyanın internetteki tam adresi. Sadece alan adını değil, aynı zamanda protokolü ve sayfanın konumunu da içerir. Örnek: https://www.ornek.com/hakkimizda

IP Adresi (Internet Protocol Address): İnternete bağlı her cihazın sahip olduğu, noktalarla ayrılmış benzersiz sayısal kimlik. Alan adları, aslında bu akılda kalması zor IP adreslerini maskeler. Örnek: 172.217.169.110

Hosting (Barındırma): Bir web sitesinin dosya ve verilerinin, internete sürekli bağlı olan güçlü bir bilgisayarda (sunucu) saklanması hizmeti. Kısacası, web sitenizin internetteki evi.

HTTP (Hypertext Transfer Protocol): Tarayıcınızın, sunucudan web sayfası istemek için kullandığı temel protokol veya iletişim kuralı.

HTTPS (HTTP Secure): HTTP'nin güvenli versiyonu. Tarayıcı ile sunucu arasındaki veri alışverişini şifreleyerek bilgilerin (kredi kartı, şifreler vb.) gizliliğini sağlar. Adres çubuğundaki kilit (🔒) simgesi bunu belirtir.

Tarayıcı (Browser): İnternetteki web sayfalarını görüntülemenizi sağlayan yazılım. (Google Chrome, Firefox, Safari vb.)

Sunucu (Server): Web sitelerini barındıran, kullanıcılardan gelen isteklere (örneğin bir sayfayı görüntüleme) yanıt veren güçlü bilgisayar.

İstemci (Client): Sunucudan hizmet veya bilgi isteyen herhangi bir cihaz veya program. Genellikle web tarayıcınız istemci rolündedir.

DNS (Domain Name System): Alan adlarını (https://www.google.com/url?sa=E&source=gmail&q=google.com gibi) ilgili IP adreslerine (172.217.169.110 gibi) çeviren sistem. İnternetin telefon rehberi olarak düşünebilirsiniz.

Frontend (Kullanıcı Arayüzü) 🎨
Bir web sitesini ziyaret ettiğinizde gördüğünüz ve etkileşime girdiğiniz her şey (düğmeler, metinler, resimler) frontend'e dahildir.

HTML (HyperText Markup Language): Bir web sayfasının iskeletini ve temel yapısını oluşturan standart işaretleme dili. Başlıkları, paragrafları, resimleri ve bağlantıları tanımlar.

CSS (Cascading Style Sheets): HTML ile oluşturulan iskeleti giydiren, yani renklendiren, biçimlendiren ve tasarlayan dil. Sayfanın görsel görünümünü kontrol eder.

JavaScript (JS): Web sayfalarına interaktiflik ve dinamik özellikler katan programlama dili. Açılır menüler, form doğrulamaları, animasyonlar gibi işlevler JavaScript ile yapılır.

Framework (Çerçeve): Yazılım geliştirmeyi hızlandıran, önceden yazılmış kodlar ve kurallar bütünü. Frontend için popüler framework'ler React, Angular ve Vue.js'dir.

Responsive Design (Duyarlı Tasarım): Bir web sitesinin, kullanıldığı cihazın ekran boyutuna (mobil, tablet, masaüstü) otomatik olarak uyum sağlayarak her ekranda düzgün görünmesi prensibi.

UI (User Interface - Kullanıcı Arayüzü): Kullanıcının bir web sitesiyle etkileşimde bulunduğu görsel elemanların (menüler, butonlar, formlar) tamamı. "Nasıl görünüyor?" sorusunun cevabıdır.

UX (User Experience - Kullanıcı Deneyimi): Bir kullanıcının web sitesini kullanırken hissettiği genel memnuniyet ve kolaylık. "Kullanması ne kadar kolay ve keyifli?" sorusunun cevabıdır.

API (Application Programming Interface - Uygulama Programlama Arayüzü): İki farklı yazılımın birbiriyle konuşmasını sağlayan aracı. Örneğin, bir web sitesinin hava durumu verilerini başka bir servisten çekmesi API sayesinde olur.

Backend (Sunucu Tarafı) ⚙️
Web sitesinin perde arkasında çalışan, kullanıcının doğrudan görmediği ama sitenin işlevselliğini sağlayan kısım.

Backend: Sunucu, uygulama ve veritabanından oluşan, sitenin beyni olarak kabul edilen yapı. Kullanıcı girişi, veri işleme, veritabanı bağlantıları gibi işlemler burada gerçekleşir.

Programlama Dili: Backend'in iş mantığını yazmak için kullanılan diller. Popüler örnekler: Node.js (JavaScript), Python, PHP, Java, Ruby, C#.

Veritabanı (Database): Kullanıcı bilgileri, ürünler, yazılar gibi web sitesine ait tüm verilerin yapılandırılmış bir şekilde saklandığı yer.

CMS (Content Management System - İçerik Yönetim Sistemi): Kodlama bilgisi olmadan web sitesi içeriği (metin, resim vb.) oluşturmaya, yönetmeye ve düzenlemeye olanak tanıyan yazılım. En popüler örnek WordPress'tir.

CRUD: Veritabanı işlemlerinin temelini oluşturan dört ana fonksiyonun kısaltması: Create (Oluştur), Read (Oku), Update (Güncelle), Delete (Sil).

Veritabanı (Database) 🗄️
SQL (Structured Query Language): İlişkisel veritabanlarından veri çekmek, eklemek, güncellemek ve silmek için kullanılan standart sorgu dili.

NoSQL: Geleneksel tablo yapısına (satır-sütun) sahip olmayan, daha esnek veri modelleri sunan veritabanı türü. Büyük ve yapılandırılmamış veriler için idealdir.

İlişkisel Veritabanı (Relational Database): Verileri, birbiriyle ilişkili tablolarda depolayan veritabanı türü. MySQL, PostgreSQL en bilinen örnekleridir.

Sorgu (Query): Veritabanından belirli bilgileri getirmek için gönderilen komut veya istek.

Genel Terimler ve Teknolojiler 🌐
Önbellek (Cache): Sık erişilen verilerin daha hızlı bir konumda geçici olarak saklanması. Bu, web sitelerinin daha hızlı yüklenmesini sağlar, çünkü her seferinde veriyi ana sunucudan çekmek gerekmez.

Çerez (Cookie): Web sitelerinin, kullanıcı tarayıcısına bıraktığı küçük metin dosyaları. Oturum bilgilerini, sepet içeriğini veya kullanıcı tercihlerini hatırlamak için kullanılır.

SEO (Search Engine Optimization - Arama Motoru Optimizasyonu): Bir web sitesinin, Google gibi arama motorlarında daha üst sıralarda görünmesi için yapılan teknik ve içeriksel iyileştirmelerin tümü.

Git: Yazılım geliştirme sürecinde yapılan değişiklikleri takip etmek için kullanılan bir sürüm kontrol sistemi. Özellikle ekip çalışmalarında kodun karışmasını önler.

GitHub: Git projelerini barındırmak için kullanılan bulut tabanlı bir servis. Geliştiricilerin projelerini depolamasına, paylaşmasına ve üzerinde ortaklaşa çalışmasına olanak tanır.